Những điều chưa biết về kiến trúc nhà ở của người dân tộc Tày?

Kiến trúc nhà ở của người dân tộc Tày có gì đặc biệt?

Người dân tộc tày- Dân số và địa bàn cư trú

Người Tày chủ yếu cư trú tại các tỉnh trung du và miền núi phía bắc (1.400.519 người năm 1999). Bên cạnh đó, trong thời gian gần đây, người Tày còn di cư tới một số tỉnh  Tây Nguyên như Đắk Lak và Lâm Đồng.

nhà ở của dân tộc tày

Theo tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, người Tày ở Việt Nam có dân số khoảng hơn 1.6 triệu người. Là dân tộc có dân số đứng thứ 2 tại Việt Nam, có mặt trên cả 63 tỉnh thành phố. Đặc biệt, người Tày cư trú tập trung tại các tỉnh như: Lạng Sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang, Hà Giang, Bắc Kạn, Yên Bái, Thái Nguyên, Lào Cai, Đăk Lăk

Đặc trưng kiến trúc nhà ở của người dân tộc tày

Người tày thường cư trú và sinh sống tại Nhà Sàn với đặc điểm thường thấy là nhà đất mái lợp cỏ gianh. Ở một số vùng giáp biên giới thì sử dụng loại nhà phòng thủ. Trong nhà thường được phân biệt phòng nam ở ngoài, phòng của nữ giới ở trong buồng. Phổ biến nhất thường là loại nhà ở 3 gian, 2 mái ( không có chái giống như các mẫu nhà cấp 4 3 gian của người Kinh).

Họ thường chọn những loại gỗ quý để làm nhà, xung quanh nhà thưng ván gỗ hoặc che bằng liếp nứa. Người tày sống tập trung thành bản, thường ở ven các thung lũng, triền núi thấp trên một miền thượng du. Mỗi bản có từ khoảng 20 đến 25 nóc nhà hoặc những bản lớn có số lượng dân cư trú và số lượng nhà ở nhiều hơn. 

nhà ở của dân tộc tày

Hình ảnh: Kiến trúc nhà ở truyền thống của người dân tộc tày ở Lạng Sơn

nhà ở của người dân tộc tày

Kiến trúc nhà ở của người dân tộc Tày ở Lào Cai

Đặc trưng thường thấy của kiến trúc nhà ở của dân tộc Tày:

Thứ nhất: Những kiểu nhà ở của người dân tộc Tày

Kiến trúc nhà ở của người dân tộc Tày tồn tại 4 kiểu nhà ở khác nhau bao gồm:

-          Nhà Quan ma: Loại nhà sàn thường có 4 gian có đặc điểm là cột được chôn sâu xuống đất, được biến thể từ kiểu nhà lều để nhằm bảo vệ con người và vật nuôi khỏi thú dữ.

-          Nhà Lều: Là loại nhà có kết cấu đơn giản và sơ khai nhất của người Tày

-          Nhà Cai Tư: Là kiểu nhà biến thể tiếp của nhà Quan Ma thường có đặc điểm là 5 gian ( 3 gian chính và 2 gian trái) . Cột nhà Cai tư được kê bằng đá tảng

-          Nhà Con Thong: Là loại nhà sàn được người Tày dùng để ở phổ biến nhất hiện nay. Nhà Con Thong có tính năng tính năng vượt trội so với những kiểu nhà còn lại. Bởi không phải sử dụng nhiều cột gỗ to mà chỉ dùng 8 cột gỗ chính và 16 cột quân, diện tích sử dụng của nhà rộng rãi hơn nhà Cai tư rất nhiều. Về kiểu dáng thì nhà Con Thong có thêm một hành lang chạy dọc theo sàn nhà, làm cho ngôi nhà bên cạnh thêm sự vững chãi song vẫn có vóc dáng và tính thẩm mỹ cao.

Thứ hai: Độc đáo với nguyên vật liệu làm nhà ở của người Tày

Vật liệu làm nhà sử dụng phổ biến trong kiến trúc nhà ở của người dân tộc tày được lựa chọn rất kỹ lưỡng. Từ cột, ván, sàn, cọ,… Người tày phải có quá trình tìm kỹ càng, vào tận rừng sâu, núi cao, để tìm kiếm cho mình loại vật liệu gỗ tốt lâu năm. Thời gian chuẩn bị nguyên liệu để làm nhà có thể là vài ba tháng, nhưng cũng có thể là thời gian kéo dài tới vài 3 năm, chính vì thế mà tập quán du canh du cư hiện nay của người Tày cũng dần ổn định. Họ thường có xu hướng sống tập trung và ổn định tại bản, làng.

Để làm nhà, nguyên liệu chủ yếu của người Tày được xử lý theo kỹ thuật truyền thống. Họ ngâm gỗ, tre, nứa tươi dưới nước và bùn trong khoảng thoài gian từ 3 đến 6 tháng trở nên để chống mối mọt. Kết cấu nhà ở của người Tày có sàn cao trung bình khoảng từ 1.8m và độ rộng hơn 100m2. Đối với nhà diện tích như vậy thì mái lợp hết khoảng 6.000 tàu lá cọ. Vách mặt tiền và cửa sổ thường được tạo hoa văn bằng cách đan cải các nan tự nhiên với vác nan nhuộm màu đen. Màu nhuộm cho nhà được tạo từ nhọ nồi trộn với củ nâu giã nát. Những họa tiết hình hoa và hình thoi thường thấy trong kiến trúc nhà ở của người Tày là những motip trang trí phổ biến trên đồ vải và đồ đan của họ. Cũng chính điều này đã tạo ra sự thống nhất từ kiến trúc cho đến phong tục văn hóa ăn mặc của người dân tộc nơi đây! Điều này cũng lại càng chứng tỏ được, vị trí và sức ảnh hưởng thống nhất giữa kiến trúc với những yếu tố văn hóa, phong tục sống của từng nhóm người trong xã hội. 

nhà ở của người dân tộc tày

Nhà ở của người tày ở Thái Nguyên

Thứ 3: Chú ý về kiến trúc nhà ở truyền thống của Người Tày

+ Chú ý về hướng làm nhà: Người tày thường rất cẩn trọng trong việc lựa chọn hướng để làm nhà. Hướng của kiến trúc nhà ở của người dân tộc Tày thường tựa lưng vào núi, hướng ra sông, suối.

+ Chú ý về cách bố trí công năng sử dụng: Nhà sàn được cấu tạo khuôn viên riêng, có một nhà chính, có sàn phơi, nhà kho. Khuôn viên thường chỉ có một cổng duy nhất ở phía chái chính. Thường nhà sàn có 5 gian, 3 gian hoặc 1 gian hai chái, mái chép hình lưỡi rìu, thấp so với mặt sàn.

Nhà sàn của người tày thường đặt 3 bếp: Một bếp đặt ở gian chính giữa ngôi nhà, đây là bếp chính dùng để tiếp khách và là nơi giữ lửa cho tất cả các gian bếp khác và sưởi ấm cho toàn bộ ngôi nhà. Bếp thứ hai được đặt cạnh giường của người già với mục đích giữ ấm cho mùa đông. Bếp cuối cùng dùng để chế biến thức ăn. Nếp này thường được dựng trong một khoảng không gian riêng của ngôi nhà.

Trong mỗi thiết kế nhà của người tày, việc bố trí mặt bằng công năng sử dụng, cách bố trí bàn thờ tổ tiên, nơi tiếp khách, bếp núc cho tới buồng ngủ của các thành viên trong gia đình đều phải thể hiện rõ được ý đồ và những tập quán riêng của họ trong thiết kế nhà ở.

kiến trúc nhà ở của dân tộc tày

Nhà ở của người Tày

+ Chú ý về cầu thang trong thiết kế kiến trúc nhà ở của người Tày: Cầu thang lên nhà sàn làm bằng gỗ và thường có 9 bậc, mỗi bậc tượng trưng cho một vía của người phụ nữ Tày. Khi đón khách quý chủ nhà phải đi xuống tận chân cầu thang chào mời khách lên nhà, khi khách lên cầu thang, chủ nhà phải đi sau bảo vệ và hướng dẫn cho khách. Điều này trong xây dựng- kiến trúc nhà ở của người Tày thể hiện được sự chu đáo, cẩn trọng trong kiến trúc nhà ở của người Tày.

Như vậy, có thể thấy, nhà ở là một trong những nét văn hóa đặc trưng của mỗi dân tộc, vùng miền khác nhau. Kiến trúc là để phục vụ nhu cầu và đời sống thực tế của con người, thể hiện được những nét văn hóa truyền thống đặc trưng của con người vùng đấy!

Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật những thông tin về nhà ở của các vùng miền khác nhau trên cả nước ở những chuyên mục tiếp theo!

Xem thêm: Thiết kế nhà đẹp

  • Vẻ đẹp ngất ngây của thiết kế nhà 2 lầu mái lệch kiểu thái
  • Vẻ đẹp ngất ngây của thiết kế nhà 2 lầu mái lệch kiểu thái

    Nhà 2 lầu mái lệch kiểu thái - thiết kế đang làm mưa làm gió trong kiến trúc Việt, lượng tìm kiếm các mẫu nhà này ngày càng lớn chứng tỏ sự quan tâm của mọi người đối với nó nhiều như thế nào. Mọi người truyền tai nhau về thiết kế hot rần rần này nhưng hiếm ai hiểu rõ về những đặc điểm của nhà biệt thự 2 tầng kiểu thái như thế nào. Chi tiết hơn cùng theo dõi bài viết dưới đây để có được...
  • Rút ngắn quãng đường tới không gian nhà 3 tầng 3 phòng ngủ 5x20 đẹp mê
  • Rút ngắn quãng đường tới không gian nhà 3 tầng 3 phòng ngủ 5x20 đẹp mê

    Kiến trúc nhà luôn thay đổi hàng ngày hàng giờ để phù hợp với nhất với nhu cầu của gia đình cũng như các yếu tố ngoại cảnh như khí hậu, địa điểm xây dựng. Sự đổi thay chóng mặt dễ nhận biết nhất chính là mặt đứng của nhà 3 tầng 3 phòng ngủ 5x20. Bài viết này Angcovat sẽ làm rõ, chi tiết vẻ đẹp, sự độc đáo của các mẫu nhà 3 tầng có mặt đứng ấn tượng.
  • Sở hữu mẫu biệt thự 2 tầng chữ l 80m2 nhỏ xinh mà đẳng cấp
  • Sở hữu mẫu biệt thự 2 tầng chữ l 80m2 nhỏ xinh mà đẳng cấp

    Năm 2021 do ảnh hưởng của dịch covid nên nhiều lĩnh vực đang bị đình trệ nhưng có thể thấy đây là thời điểm đẹp nhất của một năm để xây nhà dựng cửa. Nhận thấy xu hướng khách hàng đang tìm kiếm mẫu biệt thự 2 tầng chữ l 80m2 tương đối lớn nên Angcovat thực hiện bài viết này với mong muốn sẽ là gợi ý hữu ích đối với gia chủ có niềm yêu thích với kiến trúc chữ l.
  • Tổng hợp những mẫu nhà chữ l diện tích 90m2 dẫn đầu xu thế 2021
  • Tổng hợp những mẫu nhà chữ l diện tích 90m2 dẫn đầu xu thế 2021

    Khi xây nhà dựng cửa, chủ đầu tư luôn có vô vàn sự lựa chọn từ nhà 1 tầng, nhà 2 tầng cho đến hình dáng nhà chữ u, hình vuông, chữ m; nhưng có thể thấy nổi bật hơn cả chính là mẫu nhà chữ l diện tích 90m2. Ngoài việc đáp ứng đủ về tính thẩm mỹ, tiện nghi thì thiết kế nhà này còn tiết kiệm chi phí rất nhiều cho gia đình. Còn gì tuyệt vời hơn, phải không nào, chi tiết hơn cùng theo dõi bài...
  • Hoàn thiện ý tưởng xây nhà lộng lẫy với 10 mẫu biệt thự 2 tầng mái thái tân cổ điển
  • Hoàn thiện ý tưởng xây nhà lộng lẫy với 10 mẫu biệt thự 2 tầng mái thái tân cổ điển

    Nhẹ nhàng, trang nhã mà vẫn không kém phần hiện đại chính là những tính từ tuyệt nhất để miêu tả mẫu biệt thự 2 tầng mái thái tân cổ điển. Xuất hiện ở châu u từ những thập niên 50 - 60 của thế kỷ 18, cho đến nay thì tân cổ điển đã mang đến nhiều công trình kiến trúc từ lớn đến nhỏ, mang tầm ảnh hưởng quốc tế cho đến nhà ở dân dụng đẹp mê. Cùng Angcovat tạo nên không gian sống tân cổ điển...
  • Bắt tay vào xây dựng mẫu nhà ống 1 tầng nông thôn đẹp mê mẩn
  • Bắt tay vào xây dựng mẫu nhà ống 1 tầng nông thôn đẹp mê mẩn

    Dân số thế giới tăng lên từng ngày chứ không chỉ riêng Việt Nam mà đất đai ở cả thành phố lẫn ở quê đều thu hẹp nên những mẫu nhà ống 1 tầng nông thôn lại phát huy được hết ưu điểm của mình vừa tiết kiệm được diện tích mà lại mang đến không gian sống đẹp. Chi tiết hơn cùng theo dõi bài viết để chiêm ngưỡng những mẫu thiết kế ấn tượng 1 tầng dạng ống.